Μη σπεύσετε τώρα εσείς οι σουφραζέτες σκακίστριες να μου πετάξετε ζαρζαβατικά και γιαούρτια και να οργανώσετε διαδηλώσεις κλείνοντας τη Συγγρού στο ύψος της ΕΣΟ για να επιστρέψω όσο ΕΛΟ έχω πάρει ποτέ από γυναίκες σκακίστριες και για να μου αφαιρεθεί το αγωνιστικό μου δελτίο. Γιατί απλούστατα την εισαγωγή δεν την διατύπωσε η αφεντιά μου, αλλά το πιθανό ίνδαλμά σας, ο Μπόμπυ Φίσερ.
Η σκακιστική αυτή διάνοια παίρνει ασφαλώς ακραία θέση (και δεν ήταν μόνο μισογύνης, είχε κι άλλα κουσούρια, αλλά αυτό είναι θέμα άλλου άρθρου), ωστόσο μια σύντομη ιστορική περιοδολόγηση δείχνει πως η γυναικεία παρουσία στο σκάκι σε καμιά περίπτωση δε φτάνει στο ύψος των ανδρικών επιδόσεων. Πράγματι, στην υπεραιωνόβια ιστορία των Παγκόσμιων Πρωταθλημάτων έχουν στεφθεί καμιά δεκαπενταριά άντρες μα καμιά γυναίκα. Οι καλύτερες εξ αυτών έφτασαν σε ένα πολύ υψηλό επίπεδο, κατάφερναν στο ζενίθ της καριέρας τους να κοπανάνε άντρες γκρανμέτρ, ακόμα και πρωτοκλασάτους, όχι όμως να προκριθούν σε τελικούς και να διεκδικήσουν τίτλους. Αυτό μοιάζει αρχικά παράδοξο αν σκεφτεί κανείς πως η ποιότητα στο σκάκι δε στηρίζεται στα μούσκουλα, μα σε εγγενείς εγκεφαλικές λειτουργίες, όπως την εκμάθηση, τη μνήμη, τη φαντασία, την αναλυτική και τη συνδυαστική σκέψη, στοιχεία ανθρώπινα αλλά όχι ανδρικά ή γυναικεία.
Μετά από τόσα χρόνια η κατάσταση δεν έχει αλλάξει και πολύ. Από την εποχή που η Μέντσικ έβγαλε το γυναικείο σκάκι στο προσκήνιο, μόνο μια χούφτα γυναικών μπόρεσαν να σταθούν με αξιώσεις απέναντι στο αντίθετο φύλο: η Γκαμπριντασβίλι, η Τσιμπουρντανίτζε, φυσικά οι αδερφές Πόλγκαρ, άντε και δυο ή τρεις της νέας γενιάς. Ειδικά στην περίπτωση Πόλγκαρ, και ακόμα ειδικότερα στην Ιουδήθ, συναντάμε το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα, αφού από πολύ τρυφερή ηλικία ο πατέρας τους τις έριξε στο σκάκι και άρα ακολούθησαν την ίδια πορεία (προπονήσεων, εμπειριών κτλ) με οποιονδήποτε άνδρα πρωταθλητή. Κι όμως δεν κατόρθωσαν να υπερβούν τα εσκαμμένα. Αλλά και σε χαμηλότερο επίπεδο να κοιτάξει κανείς, βλέπει να επαναλαμβάνεται το ίδιο σκηνικό. Το θηλυκό στοιχείο σε ρόλο κομπάρσου στη συντριπτική πλειοψηφία των διεθνών και εγχώριων όπεν. Γιατί άραγε; Τι είναι αυτό που μοιάζει να εμποδίζει τη γυναικεία φύση να κατακτήσει το σκακιστικό Όλυμπο; Είναι τελικά το σκάκι ένα ανδρικό άθλημα;
Στην τελευταία ερώτηση απαντά καταφατικά μια έρευνα που είδε το φως της δημοσιότητας το 1992 και μου έγινε γνωστή από το ενδιαφέρον ιστολόγιο του Τ. Δρεπανιώτη (www.greekchesspolitics.wordpress.com) και πολύ γέλασα.
Σε αυτήν λοιπόν εξετάζεται η επίδραση της ορμόνης τεστοστερόνης (Τ) στην «κατανομή στα επίπεδα ιεραρχίας». Για να μην μακρηγορώ, οι επιστήμονες της Αμερικανικής Κοινωνιολογικής Εταιρίας καταλήγουν, ούτε λίγο ούτε πολύ, πως η ύπαρξη της Τ. σε υψηλά επίπεδα συμβάλει στην σκακιστική επιτυχία, αφού όσοι είχαν νικήσει σε ένα τουρνουά, την είχαν σηκωμένη (την Τ!). Άρα, λένε οι επιστήμονες, οι γυναίκες -που δεν έχουν Τ.- είναι μαζέτισσες (αυτό μάλλον θα το διορθώσει ο Σαραντάκος, εννοώ τη λέξη).
Έχει ήδη γίνει εμφανές, φαντάζομαι, το πόσο διαφωνώ. Σε ένα τουρνουά σκάκι είναι ευνόητο πως οι παίκτες που ετοιμάζονται να αρχίσουν μια παρτίδα έχουν κάποιο άγχος, ενώ αυτοί που έχουν κερδίσει, μια κάποια ευφορία. Και στις δύο περιπτώσεις μια ορμόνη πράγματι βάζει το χεράκι της. Αυτή όμως δεν είναι η τεστοστερόνη, μα η αδρεναλίνη (άντε και η σεροτονίνη). Το γεγονός ότι η αδρεναλίνη επηρεάζει και τα επίπεδα της Τ. στους άντρες, εξηγεί και το κλινικό αποτέλεσμα. Η τεστοστερόνη παράγεται από τα διάμεσα κύτταρα του Leydig, και τα μωρά βρίθουν από δαύτη. Άρα ο γιος μου έπρεπε να με κοπανάει ήδη (και να λείπουν τα κακεντρεχή σχόλια, του τύπου «γιατί; δεν το κάνει;»). Επιπρόσθετα, όσοι άνδρες έχουν αυξημένα επίπεδα Τ. θα έπρεπε να είναι σκακισταράδες, όπως για παράδειγμα οι φαλακροί, οι τριχωτοί, όσοι έχουν μπάσα φωνή, υψηλό αιματοκρίτη ή σκληρό δέρμα! Τέτοιες έρευνες, έχουν τουλάχιστον ένα ad hoc άγγιγμα, για να μην πάω παραπέρα και μιλήσω για ρατσισμό.
Θυμάμαι μια ακόμα έρευνα του 1995, από το Πανεπιστήμιο του Κλήβελαντ, που κατέληγε (με τη βοήθεια ενός δάσους ηλεκτροδίων) στο ότι οι γυναίκες χρησιμοποιούν καλύτερα τον αριστερό βρεγματικό λοβό του εγκεφάλου, ενώ οι άντρες τον δεξί αντίστοιχο. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να υπερτερούν των ανδρών στις λεκτικές και στις χρωματικές δοκιμασίες, καθώς και στη μνήμη, ενώ υστερούσαν στη χωροαντιληπτική ικανότητα και τις μαθηματικές ασκήσεις. Ακόμα κι αν η ομάδα του Κλήβελαντ ήταν ακριβής (πράγμα για το οποίο δεν είμαι πεπεισμένος αφού το δείγμα ήταν μικρό και οι άνθρωποι τόσο μα τόσο διαφορετικοί μεταξύ τους), αυτό στο σκακιστικό επίπεδο δεν αποδεικνύει και πολλά πράγματα αφού οι αρετές για έναν σκακιστή μοιράζονται ισόποσα.
Θα έχετε εικάζω συναπαντηθεί με τον δημοφιλή μύθο που λέει πως για να παίζεις καλό σκάκι, τότε ασφαλώς θα είσαι έξυπνος. Ελπίζω να προσπαθείτε να τον καταρρίψετε, αφού ξέρουμε καλά πως όποιος παίζει σκάκι (εκτός του ότι χάνει βλακωδώς το χρόνο του στο μπλιτς) δεν είναι απαραίτητα και οξύνους. Χρησιμοποιήθηκε εντούτοις κι αυτό το σαθρό επιχείρημα για να «αποδείξει» την αντρική νοητική υπεροχή. Αλί και τρισαλί! Ο εξυπνότερος άνθρωπος στον κόσμο είναι γυναίκα και λέγεται Μαίριλυν Σάβαντ (ή κάπως έτσι) και είναι διαφημίστρια στο επάγγελμα. Έχει IQ 217 (όταν ο Αϊνστάιν είχε κάπου 170 και ο «μέσος άνθρωπος» κάπου 100). Δεν ξέρω αν την έχει στο μεταξύ περάσει κανείς άνδρας, ούτε ξέρω αν έχει διεθνή αξιολόγηση στο σκάκι, ξέρω όμως πως δεν υπάρχουν χημικές ουσίες και βιολογικά εφαλτήρια πίσω από το σκάκι. Κάπου αλλού πρέπει να ψάξουμε για να εντοπίσουμε την αφύσικη απόκλιση στις σκακιστικές επιδόσεις ανδρών και γυναικών.
Μια παράμετρος που πρέπει να αξιολογηθεί σοβαρά έχει να κάνει με την αργοπορημένη είσοδο των γυναικών στο καθαρά αγωνιστικό σκάκι. Στα σκακιστικά καφενεία του Παρισιού το 18ο ή το 19ο αιώνα, ούτε που μπορούσε μια γυναίκα να διανοηθεί να παίξει σκάκι (και δεν έφταιγε αποκλειστικά ο καπνός).
Ακόμα και σ’ έναν γυναικείο χώρο, στο οτέλ παρτικιουλέρ της μαντάμ ντε Λαφαγέτ για παράδειγμα, οι άντρες ήταν συνήθως οι πρωταγωνιστές πάνω από την αλαβάστρινη σκακιέρα. Αυτό συνεχίστηκε για πολλές δεκαετίες και νομίζω πως η πραγματική αλλαγή άρχισε να παρατηρείται στην μετεπαναστατική Ρωσία, αφού για λόγους επιβεβαίωσης της πολιτικής ιδεολογίας, οι γυναίκες έπρεπε να έχουν ίσες ευκαιρίες με τον άντρα, ακόμα και στο σκάκι. Βέβαια, η κατάσταση σήμερα έχει βελτιωθεί, εντούτοις μόλις το 1% των 300 κορυφαίων σκακιστών είναι γυναίκες, και μόλις το 5%, ανάμεσα σε αυτούς που έχουν διεθνή τίτλο. Μην εθελοτυφλούμε. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στη βάση. Έχω την αίσθηση πως ο μακρόχρονος αυτός κοινωνικός αποκλεισμός στοίχισε στο γυναικείο σκάκι, όπως έγινε και σε άλλους τομείς, λόγου χάρη στην πολιτική ή τις επιστήμες. Κάτι που αλλάζει όλο και με πιο ταχείς ρυθμούς.
Αλλάζει, αλλά δεν έχει αλλάξει. Θυμάμαι περίπτωση πατέρα που αποτράβηξε τη δεκτική θυγατέρα του από τα μαθήματα σκάκι. Η αιτιολόγησή του ήταν αποστομωτική: «Και τι θα κάνει η κόρη μου; Θα παίζει τάβλι στα καφενεία;». Αμέλησα να του επισημάνω πως το μόνο τάβλι που είχε να φοβάται ήταν αυτό στο εσωτερικό του κρανίου του (πιθανότατα «φεύγα»). Το αγωνιστικό σκάκι απαιτεί για ένα κορίτσι το μοιραίο συγχρωτισμό με πολλά αγόρια, κάτι που φαίνεται να θορυβεί τους γονείς, ακόμα και σε πιο προοδευτικές κοινωνίες από τη δικιά μας. Πόσο μάλλον που το σκάκι σε χώρες όπως η Ελλάδα, δεν υπόσχεται στα κορίτσια καμιά επαγγελματική εξασφάλιση (ούτε καν έναν καλό γαμπρό!). Όπως και να ’χει, στην καλλιέργεια των βλασταριών, αυτό που μετράει περισσότερο είναι οι γονικές επιλογές. Πόσες φορές δεν έχετε ακούσει κάτι σαν κι αυτό: «ο Γιωργάκης πηγαίνει σκάκι και μπάσκετ και η Μαιρούλα μπαλέτο και αγγειοπλαστική»; Η –έστω και υποσυνείδητη- αναπαραγωγή τέτοιων στερεότυπων παίζει ασφαλώς το ρόλο της. Η μετέπειτα μητρότητα και οι ευθύνες της αναμφίβολα παίζουν τον δικό τους.
Νέο φως στο θέμα ρίχνει μια σχετικά πρόσφατη μελέτη (Μάρτης 2009) του τμήματος Πειραματικής Ψυχολογίας του πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Σ’ αυτή παρουσιάζεται μεταξύ άλλων η κλιμάκωση του ΕΛΟ των παιδιών από τα πρώτα τους σκακιστικά βήματα και καθώς ωριμάζουν. Αποδεικνύεται λοιπόν πως τα κορίτσια δεν υστερούν καθόλου των αγοριών, ούτε στη συμμετοχή, ούτε στην αγωνιστικότητα, ούτε εν τέλει στη συνολική πρόοδο στο άθλημα. Εισέρχονται, βελτιώνονται ή και αποχωρούν από το σκάκι, με τους ίδιους ρυθμούς που το κάνουν και τα αγόρια. Αυτό που μοιάζει ωστόσο κρίσιμη παράμετρος στην έρευνα, είναι το ποσοστό συμμετοχής των κοριτσιών. Όταν αυτό είναι χαμηλό, τα αποτελέσματα αρχίζουν να αποκλίνουν. Όταν όμως κυμαίνεται γύρω στο 50%, τότε οι στατιστικές καμπύλες της έρευνας επιβεβαιώνονται. Ξέρω πως δεν μπορεί να αποτελέσει αξιόπιστο δείγμα, μα θα το αναφέρω. Στο φετινό σχολικό πρωτάθλημα στο Μεγανήσι τα κορίτσια αποτελούσαν το 30% και κανένα τους δεν μπήκε στην εξάδα. Πέρσι το ποσοστό ήταν 42% και βρέθηκαν δύο κοπέλες στην τετράδα. Τυχαίο; Ίσως. Ίσως πάλι όχι.
Θα επιμείνω λίγο στην προηγούμενη έρευνα, γιατί θεωρώ το σημείο «ποσοστιαία συμμετοχή» το κλειδί της υπόθεσης. Γιατί άραγε οι Κινέζοι σάρωσαν τα μετάλλια στην τελευταία Ολυμπιάδα στο Πεκίνο; Όχι βέβαια μόνο και μόνο επειδή έπαιζαν εντός έδρας. Ούτε που μπορεί να πιστέψει κανείς πως έγιναν τόσο σύντομα κράτος αθλητών επειδή απέκτησαν τις κτιριακές υποδομές και τις προπονητικές προϋποθέσεις άλλων δυτικών κρατών, τη στιγμή που μεγάλα κομμάτια της χώρας μαστίζονται από την ανέχεια. Πιστεύω πως η εξήγηση έχει να κάνει με τη μαζικότητα. Εκατομμύρια αθλητές σημαίνει και εκατομμύρια ευκαιρίες για να αναδειχθούν πρωταθλητές. Κάτι ανάλογο έγινε σε μας μετά την έκρηξη της κατάκτησης του Ευρωμπάσκετ του 1987. Αυξήθηκε μαζικά η ενασχόληση με το άθλημα και σήμερα αυτό εξαργυρώνεται με διαρκείς διακρίσεις. Το ίδιο θαρρώ ισχύει και στο σκάκι της Ρωσίας. Υπό το ίδιο πρίσμα πρέπει να δει κανείς τη σχέση σκάκι και γυναικών. Η ελλιπής εκπροσώπηση του θηλυκού πληθυσμού είναι, κατά την ταπεινή μου άποψη, ο βασικότερος λόγος της υστέρησης στα αποτελέσματα. Για να το θέσω διαφορετικά, αν αύριο η FIDE έβγαζε φιρμάνι σε όλα τα τουρνουά να συμμετέχουν σε ίσο ποσοστό τα δύο φύλα (και το ίδιο ίσχυε φυσικά και στη βάση του αθλήματος), τότε δε νομίζω να απαιτούνταν περισσότερο από δέκα ή είκοσι χρόνια για να καμαρώσουμε την πρώτη Παγκόσμια Πρωταθλήτρια.
Μολονότι για κάποιους από μας είναι πολύ σημαντικό και για κάποιους ακόμα και βιοποριστικό, το σκάκι δεν παύει να είναι ένα παιχνίδι. Αυτό με κάνει να αναρωτιέμαι μήπως τελικά οι γυναίκες, που αποδεδειγμένα ωριμάζουν νωρίτερα (εκτός από μερικές που έχουν την ενοχλητική συνήθεια να μας βουλιάζουν τα καραβάκια στη μπανιέρα και να μας χαλάνε τα τραινάκια στο σαλόνι), απλά το σνομπάρουν. Πόσο πολύ θα ομόρφαιναν όμως τα τουρνουά αν κατακλυζόντουσαν από σκακίστριες! Πόσο περισσότερο ενδιαφέρον θα προσέλκυαν! Σίγουρα τόσο που θα προσπαθούσα να παίζω συχνότερα. Ίσως μάλιστα τότε να μην με πείραζε ακόμα και το να υποστώ κάποια ήττα από γυναίκα. Εννοείται την πρώτη μου…
21 σχόλια:
Γεια σου Παναγιώτη,
Ωραίο!
Y.Γ. Να υπογραμμίσω όμως πως ούτε στην προσεχή Μπαλαφάρα υπήρξε από κάποιον η πρόταση να συμμετέχουν γυναίκες...γιατί άραγε;
Σπεύδω προκαταβολικά να διευκρινίσω ότι είμαι δηλωμένος φανατικός αντιφεμινιστής, για λόγους που μπορούν να διαφανούν εδώ (Ιαν. 2008).
Στο θέμα.
Για να διακριθείς σε μια επιστήμη, τέχνη, ή άθλημα, πρέπει όχι μόνο να έχεις τις προϋποθέσεις για να διακριθείς, αλλά και να σε ενδιαφέρει να διακριθείς· μεταξύ άλλων, συνεπάγεται ότι συναινείς να μπεις σε διαδικασίες ανταγωνισμού και πρωταθλητισμού, που μπορεί να θεωρείς ότι δεν αξίζει τον κόπο για τον συγκεκριμένο στόχο. Κάπου εδώ βρίσκεται, νομίζω, το κλειδί: το ένα φύλο, ειδικά προκειμένου για αθλήματα, είναι ευτρεπές σε τέτοιες διαδικασίες, ενώ το άλλο απρόθυμο. Όπως έγραφα εδώ (Οκτ. 2007), το κάλεσμα της φύσης της γυναίκας (…) είναι να τεκνοποιήσει, όχι να κάνει πρωταθλητισμό στο σκάκι έναντι παντός τιμήματος. Το σκάκι, αν έχει θέση στη ζωή μιας ισορροπημένης γυναίκας, έχει τις κανονικές του διαστάσεις : ένα ευχάριστο πάρεργο, μια θελκτική απασχόληση, όχι τρόπος και λόγος ζωής, και επίσης οι γυναίκες είναι σοφά πλάσματα και βλέπουν τα πράγματα με πρακτικό πνεύμα και στις αντικειμενικές τους διαστάσεις. Οι άντρες πάλι όχι...
@ Παναγιώτης
Πράγματι, «όποιος παίζει σκάκι (…) δεν είναι απαραίτητα και οξύνους»· οξύνους όμως σίγουρα είναι όποιος έπαιζε και το έκοψε, και οξυνούστατος αυτός που έπαιζε, το έκοψε, και δεν το ξανάπιασε :D
Με το που αρχισε η Μπαλαφαρα(δεν φοβαστε βρε ανauteurοφοβοι οτι αν παρει χαμπαρι ο Μπεργκμαν πως η "7η σφραγιδα",εδωσε την αφορμη για συλλογικο διηγημα Ε.Φ. με πικαντικα ενσταντανε,θα επιστρεψει και θα σας βαλει να βλεπετε τις ασπρομαυρες του ταινιες,2 την ημερα,οπως στους παλιους κινηματογραφους β'προβολης-και χωρις διαλλειμα για πατατακια,ροξ,σαντουϊτς να παει κατω το φαρμακι-μεχρι να αποταξετε το πονημα σας;Εγω τρεμω..),τσουπ και ενα δοκιμιακο κειμενο για αντιβαρο;
Πιστευω οτι το γυναικειο φυλο,καταλαβαινει πολυ καλυτερα απο το ανδρικο την ρηση του Τσαντλερ "Chess is as elaborate a waste of human intelligence as you can find outside an advertising agency" και,ανεξαρτητα απο τεστοστερονες και αλλες ορμονες, δεν χρειαζεται αυτη την αδυναμη επιβεβαιωση του Εγω που προσφερει η αισθηση υπεροχης σ'ενα πνευματικο αγωνισμα,υπεροχη που κατακτιεται και συντηρειται με σκληρη δουλεια και συνηθως χωρις να προσφερει οικονομικο αντικρυσμα(ακομα και η Skripchenko γυναικα του Lautier το γυρισε στο ποκερ).Τουλαχιστον η διαφημιση πληρωνει καλα..
@melen
Thank u και γειά σου και σένα!
Έλα τώρα! Εμένα τη λευκή περιστερά κατηγορείς για αποκλεισμό του φύλου σου; Άλλος κάνει κουμάντο στη σύνθεση της Μ2 (ποια σύνθεση, νη τω Ζήνα;). Για να είμαι όμως ειλικρινής (αποδεικνύοντας ταυτόχρονα πόσο βαθιά χωμένη είναι η σκέψη μας στα υποτιθέμενα φυλετικά μας φαράγγια), ούτε που το σκέφτηκα. Θαρρώ όμως, από το λίγο που γνωρίζω τους -εν δυνάμει- συμμετέχοντες, πως κανείς δε θα είχε αντίρρηση. Από την άλλη, δεν μπορώ να πω ότι μας έχετε καλομάθει, εσείς οι κόρες της Γαίας, στην υπερέκθεση. Τουλάχιστον όχι στο κονάκι του Γάτου. Ο δικός σου είναι, αν δεν κάνω λάθος, ο πρώτος υπαινιγμός. Θα ληφθεί σοβαρά υπ' όψιν. :-)
@Καλό
Για να δω αν κατάλαβα καλά.
Είσαι φανατικός αντιφεμινιστής γιατί θεωρείς το φεμινισμό περιττό, εφ'όσον γυναίκες και άντρες είναι ίσοι εξ ορισμού. Παρ' όλα αυτά ψαύεις τη διαφορετικότητα που προστάζει η (άγρια) φύση. Αναγνωρίζεις δε τη σωφροσύνη των θηλέων, που τα βροντάνε στο σκάκι μιαν ώρα αρχύτερα, αφού η ανταγωνιστική, σχεδόν κυνηγετική φύση του παιχνιδιού μοιραία απωθεί τις ευάλωτες υπάρξεις τους;
Μάλλον δεν κατάλαβα καλά, ε;
Συμφωνούμε πάντως στο ότι ο εχέφρων κρατάει το σκάκι ως ψυχαγωγία και δεν εσθίει τις σάρκες του (ή τις σάρκες των άλλων)για χάρη του. Δε βλέπω ωστόσο που χωράει εδώ ο φυλετικός διαχωρισμός. Το ανάλογο ισχύει και για τους άντρες. Εμένα κι εσένα λόγου χάρη. Γι' αυτό και το άρθρο εστιάζει στον ιδιότυπο κοινωνικό αποκλεισμό δεκαετιών που οδήγησε λιγότερες γυναίκες στα 64 τετράγωνα, άρα και σε μικρότερη πιθανότητα διάκρισης. Κάτι που δε γίνεται σε άλλα (πνευματικά ή μη) αθλήματα, με αποτέλεσμα οι διαφορές να είναι ανύπαρκτες ή μικρές. Πάρε για παράδειγμα το μπριτζ όπου ακόμα και ένα μέτριο ζευγάρι γυναικών μπορεί να υπερκεράσει σε ένα Bermuda Bowl τον Hamman, τον Helgemo και τον Zia ομάδι!
Αν αφήσω το θέμα να εκτραπεί σε ξιφούλκηση ανδρών και γυναικών, μπορεί να μείνουν τα βρέφη μου νηστικά. Βλέπεις, ταϊζω, νταχτιρντίζω, αποστειρώνω μπιμπερό και ξεσκατίζω, σε ένα ρόλο πατροπαράδοτα "γυναικείο". Θα πω όμως κάτι λίγα. Οι εποχές μας θυμίζουν έντονα την εποχή της Πρώτης Βιομηχανικής Επανάστασης, όταν η γυναίκα μεταφέρθηκε βίαια από το σπίτι και την οικοτεχνία στη φάμπρικα (ή καλύτερα τη μανουφακτούρα), για να συμπληρώσει το ισχνό οικογενειακό εισόδημα. Οι εργαζόμενες εκτός σπιτιού μητέρες απέκτησαν σταδιακά και με το σπαθί τους τη χειραφέτηση που προσδοκούσαν, έχοντας στο δρόμο απωλέσει κάτι από τη θηλυκότητά τους και οπωσδήποτε έχοντας στραπατσάρει τον αμμώδη πύργο της φαλλοκρατικής μονοκρατορίας. Όχι χωρίς συνέπειες, όπως αυτής της σύγχυσης ρόλων των φύλων, του ανεπανόρθωτου ρήγματος στο οικογενειακό οικοδόμημα και της περαιτέρω συρρίκνωσης του χρόνου. Που να χωρέσει το έρμο το σκάκι στις έρμες ζωές; Σαφώς και η γυναίκα έχει πια σημαντικότερα πράγματα να αποδείξει για να είναι κοινωνικά μάχιμη και αποδεκτή, μα φοβάμαι ότι κι ο άνδρας βρίσκεται στην ίδια ακριβώς θέση. Πράγματι, το σκάκι είναι ένα πάρεργο, μα πάρεργο ερμαφρόδιτο.
Μερικά πειραματάκια πάντως με τα δίδυμα και το σκάκι, δεν το κρύβω, θα τα κάνω.
@Μέτοικος
Δύο ταινίες του Μπέργκμαν κολλητά, ούτε στα (μακρύτερα κι από το μακρυά) χρόνια που κοιμόμουν ως το μεσημέρι. Το αμέσως χειρότερο είναι δύο Ταρκόφσκι. Ή ίσως μία Βερτμίλερ.
Που το πήγες, που το έφερες,στα λεφτά και στην Σκριπτσένκο το γύρισες. Μήπως επηρεάστηκες από την επί πληρωμή "καλοπροαίρετη" Αριάδνη;
"Για να είμαι όμως ειλικρινής (αποδεικνύοντας ταυτόχρονα πόσο βαθιά χωμένη είναι η σκέψη μας στα υποτιθέμενα φυλετικά μας φαράγγια), ούτε που το σκέφτηκα."
Aυτό ακριβώς ήθελα να καταδείξω Παναγιώτη, τίποτα περισσότερο.
Καλημέρα :)
Της Αμερικανικής Κοινωνιολογικής εταιρείας και εξετάζουν την ορμόνη Τ ; Που να ήταν και της γενετικής δηλαδή....Δεν μας χ.....ρε Νταλάρα ; Όταν δεν τους βγαίνουν τα οικονομικά σκαρώνουν μία ερευνούλα,..και ψαρώνουν όλα τα Βαλκάνια και όχι μόνο...και τίγκα στο εμβόλιο ο λαός...άντε, και εμβόλιο για καθυστερημένους ή όσους τους λείπει η ορμόνη Τ αλλά καθυστερημένοι είναι αυτοί που ψαρώνουν με αυτές τις έρευνες του ποδαριού , που τις πουλάνε είτε στην ίδια την μορφή τους ή σε διάφορες παραλαβές και φυσικά πολύ ποιο καθυστερημένοι αυτοί που αγοράζουν το κουτόχορτο,..άντε , και περιμένουμε και την νέα γρίπη πολύ άργησε να ξελασπώσει και κανένας άλλος ,...υπάρχει και οικονομική κρίση,..βλέπετε,..εγώ στοιχηματίζω στην γρίπη των ερπετών ,..εσείς ;
" διάφορες παραλλαγές " συγνώμη για το σαρδάμ...
@melen
Άρα είμαι ένας ειλικρινής φαλλοκράτης; Αυτό ήθελες να καταδείξεις; :-(
@Ανώνυμος
Το' πιασα το υπονοούμενο. Για όλα φταίνε οι έρευνες και οι Αμερικάνοι. Για τις πρώτες να πω ότι υπάρχουν και σοβαρές επιστημονικές έρευνες και πάντως χρειάζονται και επιστημονικά επιχειρήματα για να καταδείξεις μια επιστημονική συνομωσία. Για τους Αμερικάνους πάντως δε βρίσκω αντεπιχείρημα :-)
Προφανώς όχι μωρέ Παναγιώτη,
μην κατεβάζεις μουτράκια.
Ήθελα μόνο να δείξω πως μερικές αντιλήψεις είναι τόσο βαθειά ριζωμένες που μας ξεφεύγουν από κει που δεν το περιμένουμε.
Δεν έχει να κάνει μόνο με τα φύλα,
δες το λίγο ευρύτερα αν θέλεις.
Εκεί που δεν βλέπουμε τους περιορισμούς,
εκεί μας επιβάλλονται.
:)
Ούτε για συνωμοσία μίλησα , ούτε ότι για όλα φταίνε οι Αμερικάνοι είπα, καλή πάντως προσπάθεια υποτίμησης του σχόλιου μου !
@melen
Καλά βρε, το κατάλαβα. Και έχεις δίκιο.
@Ανώνυμος
Μα, δεν καταλάβατε καλά. Σπάνια βρίσκομαι σε θέση να προβοκάρω τους συνομιλητές μου. Δεν εννοούσα ότι λέτε κάτι άτοπο, ίσα ίσα που πιστεύω ακριβώς αυτά. Έχω γράψει για την κομπίνα με τα εμβόλια και έχω ευθαρσώς διατυπώσει τη γνώμη μου για το αμερικανικό μόρφωμα (με την ιατρική ορολογία). Εν πολλοίς, συμφωνώ μαζί σας. Είναι αυτό το μεγανησιώτικο στιλ μου που σας μπέρδεψε. :-)
Γειά σου, Παναγιώτη, με το μεγανησιώτικο στυλ σου! Τί έγινε, σας κούνησε στο Μεγανήσι? Με την ευκαιρία μπορώ να δηλώσω "Ανατόλα" (ανατολίτισσα)?
Ωραία παρουσίαση, Παναγιώτη.
(Άτιμη ίωση που με έχεις ταράξει και δεν τα προλαβαίνω όλα!)
Μια σχετικά πρόσφατη γερμανική μελέτη (όμως πού την έχω καταχωνιάσει;) καταλήγει (λογικά) σε ανάλογα συμπεράσματα με σένα: Η υποεκπροσώπηση των γυναικών στην κορυφή οφείλεται στην υποεκπροσώπηση στη βάση και σε όλα τα ενδιάμεσα στάδια.
Έθιξες όμως και άλλες δύο ενδιαφέρουσες κατηγορίες θεμάτων:
Για την κοινωνική αξία και αξιοποίηση του σκακιού (και την αιτιολόγηση της διαφορετικής στάσης των φύλων), θέμα που σηκώνει πολύ συζήτηση, πολύ νερό, και μπόλικες δυνατότητες για ατέρμονες διαφωνίες (αν μπλέξουμε μάλιστα μέσα και τις προαναγεννησιακές θεωρίας της Γιαλόμαινας) και
Για τις διαφορετικές χρήσεις των δυνατοτήτων του εγκεφάλου ανάλογα με το φύλο και το αντικείμενο (εδώ, το σκάκι).
Με άλλα λόγια, θα περίμενε ίσως κανείς να υπάρχει και ποιοτικά διαφορετικό στις ιδέες του και στις υλοποιήσεις του «γυναικείο σκάκι». Το ότι δεν το βλέπουμε, ίσως να σημαίνει και ότι οι κανόνες του παιχνιδιού είναι ήδη εξαρχής πολωτικά «αντρικοί», όπως των πολεμικών αθλημάτων.
@Μαίρη
Να μας κουνήσει; Ποιο πράγμα; Αναφέρεσαι στο σεισμό της Ζακύνθου τις προάλλες; Μπα, το Μεγανήσι, για κάποιον απροσδιόριστο γεωλογικό λόγο, δε μασάει τίποτα! Άσε που έχουμε συνηθίσει και είμαστε ψύχραιμοι. "Ανατόλα", μπορείς αν θες να δηλώσεις, αλλά τι είναι ακριβώς αυτό; Μάλλον δεν αναφέρεσαι στην ανατολική πλευρά του τείχους του Βερολίνου.
@greekchesspolitics
Σωστά διακρίνεις τους διαδρόμους που ανοίγονται από μια τέτοια συζήτηση. Και κάθε παρακλάδι έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Μάλλον θα χρειαστεί να επανέλθουμε με ειδικότερη κουβέντα, είτε εδώ είτε στο δικό σου τσαρδί.
Περαστικά. Σε μια ίωση αυτή είναι ευχή ασφαλής, σαν τις προβλέψεις του Ούρι Γκέλερ ότι οι πατάτες θα βγάλουν φύτρο :-)
Μα και για τους οδηγους/γινες φορτηγων το ιδιο δεν ισχυει?
Πολύ καλό και το άρθρο και η συζήτηση!
Δημοσίευση σχολίου