Υπουργέ μου, γενόσημα παίρνεις;

Το ανέκδοτο του τίτλου, όπως και πολλά παρόμοια, κυκλοφορεί ευρέως στο διαδίκτυο, αντικαθιστώντας το παλιότερο «Ληγμένα (φάρμακα) παίρνεις;», μετά τον τεράστιο ντόρο που επικράτησε το τελευταίο διάστημα γύρω από την κατηγορία αυτή των φαρμάκων. Πολλοί είναι αυτοί που με ρωτάνε καθημερινά να τους εξηγήσω τι ακριβώς συμβαίνει με τα λεγόμενα γενόσημα, δείγμα του ότι αυτό που επετεύχθη από την καμπάνια (!) του Υπουργείου ήταν να προκληθεί μια άνευ προηγουμένου σύγχυση. Κι αυτό όμως είχε τον σκοπό του, όπως θα εξηγήσω εκτενώς.


Τι στο καλό όμως είναι αυτά τα εξωτικά και νεοφερμένα γενόσημα; Η απάντηση σε αυτό είναι πολύ εύκολη και την ξέρει και ο τελευταίος πρωτοετής της φαρμακευτικής, αφού ο επιστημονικός αυτός όρος -που αποδίδει τον αγγλικό generics- υπάρχει στην βιβλιογραφία εδώ και πολλές δεκαετίες. Άρα τα γενόσημα δεν είναι ούτε εξωτικά, ούτε νεοφερμένα. Υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν, όσο υπάρχουν φάρμακα. Το 70% των τίτλων στο φαρμακείο μου (και σε κάθε άλλο φαρμακείο) είναι γενόσημα. Πολλοί από αυτούς που διαμαρτύρονται τα έχουν πάρει με την σέσουλα. Αυτό δεν χωράει αμφισβήτηση. Ας δούμε όμως και τι ακριβώς είναι.

Όταν μια εταιρία (πολυεθνική κατά βάση, που διαθέτει κεφάλαια στην έρευνα) ξεκινάει την παρασκευή ενός νέου φαρμάκου δαπανάει χρήματα σε επιστημονικό προσωπικό, υλικά, εργαστήρια, ελέγχους, πειράματα σε ζώα, κλινικές μελέτες. Έτσι, όταν φτάσει η στιγμή να αδειοδοτηθεί από τον αρμόδιο φορέα για ένα νέο φάρμακο έχει ήδη ένα μεγάλο κόστος που καθορίζει και την τιμή του ιδιοσκευάσματος. Επιπλέον ο νόμος της παρέχει και το δικαίωμα της πατέντας, δηλαδή της αποκλειστικής κυκλοφορίας του προϊόντος (συνήθως για 10 χρόνια). Μετά από αυτό το διάστημα, όλες οι άλλες φαρμακοβιομηχανίες αποκτούν το δικαίωμα να αναπαράγουν το φάρμακο αυτό με τις ίδιες συνθήκες, την ίδια περιεκτικότητα σε δραστική ουσία και τις ίδιες μεθόδους. Αυτό, εκλαϊκευμένα, είναι που αποκαλείται γενόσημο. Οι εταιρίες που φτιάχνουν γενόσημα για να γίνουν ανταγωνιστικές στην αγορά χαμηλώνουν την τιμή του φαρμάκου, ώστε να αυξήσουν τις πωλήσεις τους έναντι του αποδεδειγμένα καλού πρωτοτύπου.

Είναι τα γενόσημα εξίσου καλά φάρμακα με τα ισοδύναμά τους; Στις περισσότερες των περιπτώσεων, ανεπιφύλακτα ναι. Είναι αλήθεια ότι τα γενόσημα που κυκλοφορούν στην Ελλάδα (90% ελληνικής παραγωγής), είναι εξίσου αποτελεσματικά και ασφαλή με τα πρωτότυπα. Αυτό που κάνουν κάποιες ελληνικές εταιρίες είναι να χρησιμοποιούν υλικά ως έκδοχα, που είναι κάπως φθηνότερα (πχ. φθηνότερο ή λιγότερο συντηρητικό ή άμυλο αντί για τραγάκανθα κτλ). Τα έκδοχα είναι αυτά τα πρόσθετα υλικά που χρησιμοποιούνται για να δώσουν την μορφή στο χάπι, το σιρόπι και γενικά την φαρμακοτεχνική μορφή. Όμως πάντα αυτά επιλέγονται από έναν φαρμακευτικά αποδεκτό κατάλογο. Οπότε πού είναι το πρόβλημα;

Το πρόβλημα που ξεσήκωσε αντιδράσεις δεν φαίνεται με την πρώτη ματιά, τουλάχιστον όχι στον μη ειδικό. Έχει να κάνει με την χώρα προέλευσης των γενοσήμων και τις συνθήκες παρασκευής τους εκεί. Ο υπουργός Υγείας βλέπετε, έχει κατά νου την Ινδία και το Μπαγκλαντές, κι αυτό είναι κοινό μυστικό. Το κριτήριό του είναι μόνο η φθηνή τιμή του γενοσήμου κι όχι οι έλεγχοι ποιότητας και η αξιοπιστία. Αν μιλούσαμε για ντομάτες, αυτό θα ήταν μικρό κακό. Όταν μιλάμε για την υγεία του λαού, αυτό ενδεχομένως να αποβεί καταστροφικό. Γι’ αυτό και οι –εν μέρει δικαιολογημένες- αντιδράσεις. Ο Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος (ΠΦΣ), αποδέχεται να χορηγεί τέτοια φάρμακα, μόνο αν αυτά έχουν περάσει από όλους τους απαραίτητους ελέγχους βιοϊσοδυναμίας. Και τα Ινδικά ιδιοσκευάσματα δεν έχουν την καλύτερη φήμη. Ο Πανελλήνιος Ιατρικός Σύλλογος (ΠΙΣ) είναι πιο σκληρός και αρνείται κατηγορηματικά, με διάφορα επιχειρήματα, στα οποία όμως δεν συμπεριλαμβάνει το ότι η συνταγογράφηση με δραστική ουσία θα κόψει τον ομφάλιο λώρο μεταξύ φαρμακοβιομηχανίας και γιατρών και θα χαθούν τα παχυλά κεκτημένα του ιατρικού κλάδου (είπαμε, θα λέμε όλες τις αλήθειες). Ας μην βιαστεί κάποιος να πει ότι τα πλεονεκτήματα αυτά θα περάσουν στους φαρμακοποιούς, διότι ο νέος νόμος καθορίζει ότι ο φαρμακοποιός θα χορηγεί το φθηνότερο γενόσημο φάρμακο, κι όχι αυτό που ο ίδιος επιθυμεί, ή από το οποίο μπορεί να έχει οφέλη. Να προστεθεί εδώ ότι αν τελικά ισχύσει η αθρόα έλευση γενοσήμων από τις προαναφερθείσες χώρες, τα ελληνικά γενόσημα και η ελληνική φαρμακοβιομηχανία (με εξαγωγές που καταλαμβάνουν το 16% του συνόλου των εξαγωγών της χώρας) θα τινάξει τα πέταλα.

Σε κάθε περίπτωση η χλαπαταγή που εντέχνως καλλιεργήθηκε από τα φιλομνημονιακά ΜΜΕ, ήταν μάλλον πολύ κακό για το τίποτα. Μόνο που αυτό το «τίποτα» ήταν η φάκα που επιμελώς κρύφτηκε πίσω από το τυράκι. Γιατί το κατάπτυστο νομοσχέδιο Λοβέρδου που πέρασε νύχτα αντάμα με τους εφαρμοστικούς νόμους, περιελάμβανε τόσα και τέτοια μέτρα και περικοπές για την υγεία που αν τα μυριζόταν από την αρχή ο κόσμος θα υπήρχε σοβαρό πρόβλημα στο ίματζ του βασιλικότερου της τρόικας υπουργού, αν δεν τον έπαιρναν με τις πέτρες. Σας τα παραθέτω εν συντομία:

α) Μείωση κατά 25% των εφημεριών των γιατρών. Το ποιος θα κάνει εφημερίες και αν πλέον θα ζει και θα εξελίσσεται επιστημονικά ένας γιατρός με 800 ευρώ το μήνα, δεν είναι κάτι που απασχολεί το Υπουργείο.

β) Μείωση κατά 15% των προϋπολογισμών των νοσοκομείων. Δεν είχαν μέχρι πρότινος να αγοράσουν γάζες, τώρα δεν θα έχουν να αγοράσουν ούτε Betadine. Νέες συγχωνεύσεις ετοιμάζονται στις υγειονομικές μονάδες, σε νοσοκομεία, κλινικές, κέντρα υγείας και αγροτικά.

γ) Για το ποσοστό κέρδους των φαρμακοποιών να μην μιλήσω καλύτερα. Ξέρετε, εκείνο που όλα τα παπαγαλάκια του Λοβέρδου έλεγαν ότι είναι 35%, τελικά αποδείχτηκε ότι ήταν 22%, με το rebate (το γνωστό νταβατζιλίκι που πληρώνουν οι φαρμακοποιοί κάθε μήνα ως άλλες ιερόδουλες του συστήματος Υγείας) πήγε στο 16% και είπε να κόψει και άλλα 2,6% τώρα, να δέσει το γλυκό. Για όσους δεν καταλαβαίνουν, το καθαρό κέρδος ενός φαρμακείου μετά την αφαίρεση των λειτουργικών του εξόδων και των πάγιων φτάνει στο ιλιγγιώδες ποσό των 3,5% (προ φόρων!). Ο ΠΦΣ υπολογίζει ότι το επόμενο διάστημα θα κλείσουν 4.200 από τα 11.000 φαρμακεία. Οι φαρμακοποιοί πλήρωναν 150 εκ. ευρώ φόρους. Φέτος θα πληρώσουν λιγότερα από 50 εκ. Μετά θα ψάχνουμε τρόπους να καλύψουμε τις μαύρες τρύπες στα Ταμεία.

δ) Το ωράριο των φαρμακείων που «άνοιξε» είναι μια ακόμα μεγάλη απάτη. Η πρόταση των ΦΣ ήταν να παραμένει ανοικτό το 30% των φαρμακείων τα Σάββατα, ήτοι 1200 φαρμακεία μόνο στο λεκανοπέδιο, όσα έχει όλη η Αυστρία για παράδειγμα! Όχι βέβαια. Με το ωράριο Λοβέρδου θα ανοίγουν επιλεκτικά μόνο 71 φαρμακεία σε όλη την Ελλάδα, τα μεγάλα και κεντρικά (πχ. στο Mall), εν ολίγοις ήταν μια φωτογραφική διάταξη που ευνόησε κάποιους φίλους του, κι όχι το συμφέρον του ασθενή.

ε) Ο υπουργός έκανε ντόρο επίσης για τα γενόσημα, γιατί πρέπει να αποκρύψει ότι βάζει πλαφόν κέρδους στα ακριβά φάρμακα ήτοι 30 ευρώ σε φάρμακα για 200 ευρώ και πάνω. Αν δηλαδή ένα φάρμακο έχει πχ 1000 ευρώ, ο φαρμακοποιός θα κερδίζει στάνταρ 30. Βέβαια θα πρέπει να πληρώσει 3-4% (δηλαδή 30-40 ευρώ) rebate. Επίσης θα πρέπει να πληρώσει και φόρο για το «κέρδος» αυτό. Καθώς και μεταφορικά. Θα πρέπει να το πληρώσει cash (αλλιώς δεν το παίρνει) και να πληρωθεί μετά από πολλούς μήνες. Εν ολίγοις να πωλήσει με ζημία, με νόμο του κράτους! Αν σε λίγο καιρό αυτά τα φάρμακα (που είναι φάρμακα σημαντικών νόσων, πχ για καρκίνο, σκλήρυνση κατά πλάκας, νεφρική ανεπάρκεια κτλ) εξαφανιστούν από τα φαρμακεία, να μην σας κάνει καμία εντύπωση.

στ) Φυσικά, αντί να δοθούν κίνητρα στα φαρμακεία να συγχωνευθούν και συνεταιριστούν για να αντιμετωπίσουν το κόστος, έβαλε και αντικίνητρα συγχώνευσης. Προφανώς για να είναι σίγουρος ότι το ξεπούλημα της πρωτοβάθμιας περίθαλψης στους αγαπημένους του αλλότριους μνηστήρες (βλ. Ισραηλινή TEVA) θα είναι ολοκληρωτικό. Και πώς να μην είναι όταν οι φαρμακοποιοί και οι γιατροί παραμένουν απλήρωτοι για πολλούς μήνες και ουσιαστικά στηρίζουν την πρωτοβάθμια περίθαλψη από την τσέπη τους;
ζ) Μια ακόμα σειρά φάρμακα πήρε την άγουσα προς τα αποδυτήρια, αφού αφαιρέθηκαν από την λίστα των συνταγογραφούμενων για να εμπλουτίσουν την λίστα αυτών που οι άμοιροι ασθενείς πρέπει να τα πληρώνουν από την τσέπη τους αν θέλουν να έχουν πρόσβαση στην θεραπεία τους. Βαδίζουμε ολοταχώς προς ένα σύστημα που όποιος έχει λεφτά θα ζει και όποιος δεν έχει θα προσεύχεται να μην αρρωστήσει.
η) Απέκρυψε ακόμα ο αλαζόνας υπουργός ότι αύξησε την συμμετοχή των ασφαλισμένων σε βασικές νόσους, όπως την στεφανιαία νόσο, την υπερλιπιδαιμία, τους ινσουλινοθεραπευόμενους κτλ. Και όταν λέω την αύξησε, εννοώ από 10% σε 25%, δηλαδή για κάποιον που πλήρωνε 20 ευρώ συμμετοχή για τα φάρμακα της πίεσης και της χοληστερίνης, το ποσό γίνεται 50 ευρώ, για να πάρετε μια ιδέα. Και μιλάμε για νόσους που καλύπτουν το 30% της συνταγογράφησης…

θ) Φυσικά συγχωνεύει όλα τα Ταμεία στον ΕΟΠΥΥ (ήδη πήρε σειρά το Παράρτημα του Οίκου Ναύτη στην Λευκάδα, κάτι που θα σημάνει τεράστια ταλαιπωρία για τους μισούς ασφαλισμένους του νησιού), αλλά τους εργαζόμενους δεν θα τους χρειαστεί άλλο. Το 40% στον Ο.Ν μάλλον θα απολυθεί με συνοπτικές διαδικασίες.

ι) Βάζει πλαφόν στις φαρμακευτικές δαπάνες των Ταμείων! 240 εκατομμύρια είναι όλα κι όλα, και σ’ όποιον αρέσει! Δηλαδή, για 11 εκατομ. Έλληνες αντιστοιχεί το πελώριο ποσό των 23 ευρώ/ ασθενή/ μήνα! Βέβαια αυτές οι «απλοποιήσεις» δεν αρέσουν σε εκλεκτούς «δημοσιογράφους» (τύπου Καμπουράκη) που τις βαφτίζουν «αλχημείες», με το επιχείρημα ότι δεν παίρνουν όλοι φάρμακα, άρα το ποσό είναι κάπως μεγαλύτερο. Δεν μας είπαν όμως τι θα απογίνουν αυτοί των οποίων το κόστος θεραπείας έχει 1000 ή 10.000 ευρώ το μήνα. Εκτός κι αν ο στόχος είναι να τους εξοντώσουμε για να γλιτώσουμε και τις συντάξεις.
ια) Το τελευταίο και αστειότερο του νομοσχεδίου- οδοστρωτήρα ήταν το εξής: όλες – λέει- οι συνταγές θα πρέπει να είναι πλέον ηλεκτρονικές. Μα, υπουργέ μου, αφού δεν έχουν όλοι οι γιατροί κομπιούτερ. Τότε, λέει, θα μετατρέπουν οι φαρμακοποιοί τις χειρόγραφες σε ηλεκτρονικές και θα πληρώνει ο γιατρός που την έγραψε 1 ευρώ για κάθε μία! Μάλλιασε η γλώσσα μας να του εξηγούμε, γιατροί και φαρμακοποιοί, ότι αυτός είναι ένας νόμος ανεφάρμοστος, όσο ανεφάρμοστο θα ήταν να μας υποχρεώσει με ένα σάλτο να διαβούμε στο φεγγάρι. Κανένα αγροτικό και περιφερειακό ιατρείο στην χώρα δεν έχει ευρυζωνική σύνδεση, pc και εκτυπωτή για να κάνει κάτι τέτοιο, γιατί δεν φροντίσατε να τα εξοπλίσετε, υπουργέ μου! Ούτε και κανένας φαρμακοποιός σκοπεύει να κάθεται μέχρι τις 2 η ώρα το πρωί στο φαρμακείο του για να «ηλεκτρονικοποιεί» τις συνταγές τις ημέρας.

Υπουργέ μου, γενόσημα παίρνεις;

Να μην τα πολυλογώ, το αποτέλεσμα κάτι τόσο εξωφρενικού ήταν οι αγροτικοί ιατροί σε όλη την επικράτεια να σταματήσουν να συνταγογραφούν, δικαιολογημένα βέβαια. Μόλις σήμερα αξιωθήκανε να στείλουν ενημερωτική εγκύκλιο για να πάψει αυτός ο παραλογισμός, κι αφού η μισή Ελλάδα (40% του συνόλου των συνταγών γράφονται από τους αγροτικούς) δανειζόταν φάρμακα ή τα αγόραζε, μην μπορώντας να κάνει αλλιώς.

Έχει κι άλλες ομορφιές το νομοσχέδιο που σφηνώνει μερικά ακόμα καρφιά στο φέρετρο της πρωτοβάθμιας περίθαλψης, αλλά αυτές νομίζω ήταν αρκετές για να δώσουν το στίγμα. Ο υπουργός Υγείας απέδειξε περίτρανα όλο αυτό το διάστημα, με τούτον και με προηγούμενους νόμους, ότι υπήρξε ο καλύτερος μαθητής των τροϊκανών και ο καλύτερος υπηρέτης των μεγάλων συμφερόντων που ετοιμάζονται να βάλουν χέρι στην Υγεία. Να γιατί έγινε τόσος θόρυβος και σηκώθηκε τόσος κοπετός για το μάλλον ήσσον ζήτημα των γενοσήμων.

Ο τίτλος του άρθρου θα μπορούσε λοιπόν να είναι «Το Υπουργείο Υγείας σας προειδοποιεί: Ο Υπουργός βλάπτει σοβαρά την Υγεία» ή έστω «Γενόσημα και στην κορφή κανέλα». Δυστυχώς όμως, η κατάσταση δεν χωράει και πολύ χιούμορ. Και μολονότι δεν συνηθίζω να καταφεύγω στην επίκληση των θείων, δεν μπορώ παρά να συγκατανεύω με θλίψη κάθε φορά που βλέπω τις γιαγιάδες (που ορισμένες δυσκολεύονται πλέον να πληρώσουν ακόμα και την συμμετοχή για τα φάρμακά τους) να σταυροκοπιούνται και να μονολογούν: «Ο Θεός να βάλει το χέρι Του». Επειδή όμως ισχύει πάντα το αρχαιοπρεπές «συν Αθηνά και χείρα κίνει», τους υπενθυμίζω ότι αν βάλουμε κι εμείς το δικό μας θα τους ξεφορτωθούμε μια ώρα αρχύτερα. Το πρωτότυπο όμως, όχι το γενόσημο όπως οι κοψοχέρηδες.